Er zijn drie politieke gemeenteorganen: de gemeenteraad, het college van burgemeester en schepenen en de burgemeester zelf. Inderdaad, de burgemeester is een apart “orgaan”. En eigenlijk het moeilijkste te begrijpen van de drie.
Wat is eigenlijk een gemeentebestuur? Als we het decreet lokaal bestuur bekijken zijn er twee grote poten: de politieke en de ambtelijke organisatie. De tweede wordt aangestuurd door de eerste. Die eerste bestaat zelf uit 3 grote organen, waarvan ik de burgemeester als eerste bespreek.
Wanneer we het woord “burgemeester” horen denken we onmiddellijk aan de persoon, al dan niet met sjerp en hoge hoed. Maar de functie omvat meer en is complexer. Hij heeft zijn eigen benoemingsprocedure, los van de schepenen. Hij is meer dan een mandataris. Soms mag hij alleen beslissen en soms moet hij gewoon uitvoeren. De functie lijkt eenvoudig, maar is daardoor vaak misbegrepen.
Benoeming
Nog voor de nieuwe gemeenteraad geïnstalleerd is, duidt een meerderheid van de verkozen gemeenteraadsleden een kandidaat aan. Deze wordt dan bij de provinciegouverneur geroepen om de eed af te leggen. Hij legt die eed dus niet af in de gemeenteraad! Vanaf begin december legden zo al heel wat kandidaat-burgemeesters hun eed af.
Hij legt die eed dus niet af in de gemeenteraad!
De kandidaat wordt pas volwaardig burgemeester na de installatieraad, tenzij hij zichzelf opvolgt. Dan behoudt hij zijn bevoegdheden.
Bevoegdheden
Ten eerste heeft hij aparte en exclusief aan hem toegewezen bevoegdheden. Soms moeten die achteraf bekrachtig worden, maar niet altijd. Die burgemeestersbevoegdheden worden opgesomd van art 63 tot artikel 67 van het decreet lokaal bestuur. Hij is zo bijvoorbeeld verantwoordelijk om hulp bij rampen te coördineren of om een bepaald café te sluiten wegens wangedrag.
De burgemeester is dus de persoon die politieke beslissingen kan nemen op zijn eentje en die dan onmiddellijk gevolgd moeten worden. Dit is een groot verschil met de schepenen, maar daarover later meer.
Ten tweede is hij ook een brugfiguur tussen de gemeente en de “hogere overheden” (Vlaams en federaal). Hij is verantwoordelijk voor het uitvoeren van bepaalde bovenlokale wetten. De burgemeester is dan meer dan een gemeentelijke politiek zwaargewicht, maar ook een rechtstreekse ambtenaar van hogerop.
Tot slot is de hij de voorzitter van het college van burgemeester en schepenen. Hierin zetelt hij als primus inter pares en beslist samen met zijn collega’s over het gemeentelijk beleid. Dat gebeurt dan onder toezicht van de gemeenteraad en in uitvoering van het beleidsplan.
Varia
Je kan de burgemeester natuurlijk herkennen aan zijn tricolore-sjerp, maar wist je ook dat hij en zijn voorgangers een portretgalerij hebben in het gemeentehuis?